| 32795 |
bot eggen |
(de eg) bot hangen:
bǫt ha.ŋǝn (L356p Grote-Brogel),
(de eg) het achterste voor leggen:
ǝt˱ ē̜ ̞xtǝrstǝ vø̄r lęgǝ (L246p Horst),
(het land) afslopen:
ǭ.fslø̄.pǝ (Q157a Overrepen),
ǭ.fslø̄pǝ (Q222p Vaals),
(het land) afstuiken:
ǭ.fstǫu̯.kǝ (Q240p Lauw),
ǭ.fstǭ.kǝ (Q166p Vechmaal),
ǭǝfstǭǝkǝ (Q164a Widooie),
[eggen]:
[eggen] (L316p Kaulille, ...
L265b Kronenberg,
P051p Lummen,
L416p Opglabbeek,
Q095a Oud-Caberg,
P114p Runkelen,
Q187p Sint Pieter,
Q117a Waubach,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
achterst(e) voor [eggen]:
a.xtǝrstǝ vē̜r (Q005p Zutendaal),
axtǝrstǝ vēr (Q003p Genk),
axtǝrstǝ vē̜r (L417p As, ...
L416p Opglabbeek),
ē̜ ̞xtǝrstǝ vø̄r (L246p Horst),
ē̜tē̜rstē̜ vø̄r (L265b Kronenberg),
ē̜xtǝrs ˲vø̄r (L244c America),
ɛ ̝xtǝr vø̄ ̝r (L209p Merselo),
ɛ ̝xtǝrst ˲vȳǝr (L192b Aijen),
ɛgǝlstǝ vø̜̄r (L321p Neeritter),
ɛxtǝrstǝ vø̜̄r (L369p Kinrooi),
ɛxtǝrstǝ vēr (L355p Peer),
ɛxtǝrstǝ vē̜r (L368p Neeroeteren),
achterste voren [eggen]:
ɛxtǝrstǝ vø̄rǝ (L164p Gennep, ...
L159a Middelaar,
L163p Ottersum),
achteruit [eggen]:
axtǝrūt (Q203p Gulpen, ...
L286p Hamont),
axtǝrű̄t (L416p Opglabbeek),
achterwaarts [eggen]:
achterwaarts [eggen] (Q029p Bingelrade),
axtǝrwarts (L163p Ottersum, ...
Q020p Sittard),
axtǝrwā(r)š (L429p Guttecoven),
axtǝrwārts (L286p Hamont),
axtǝrwɛrts (L286p Hamont),
ã.tǝrwats (Q081a Heesveld-Eik, ...
Q082p Munsterbilzen),
áxtǝrwęǝts (P227p Vorsen),
ā.tǝrjats (Q163p Berg, ...
Q173p Genoelselderen,
Q167p Koninksem
[(minder gebruikt dan stuiken)]
,
Q180p Mal,
Q168p s-Herenelderen),
ā.tǝrjęts (Q162p Tongeren),
ā.tǝrwats (Q242p Diets-Heur, ...
Q090p Mopertingen,
Q168a Rijkhoven,
Q241p Rutten,
Q162p Tongeren,
Q084p Waltwilder),
ā.tǝrwi̯ats (Q085p Hoelbeek),
ā.tǝrwáts (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q181p Sluizen,
Q183p Vreren),
ɛtǝrwats (Q169p Membruggen),
andersom [eggen]:
a.nǝrs˱om (L367p Neerglabbeek),
averechts [eggen]:
ē̜.vǝrɛxts (L418p Niel-bij-As),
bet de botte kant [eggen]:
bǝ dǝ bǫtǝ kānt (P176p Sint-Truiden),
bot [eggen]:
bǫt (L282p Achel, ...
L295p Baarlo,
L363p Ellikom,
L352p Hechtel,
L413p Helchteren,
Q039p Hoensbroek,
L316p Kaulille,
L315p Kleine-Brogel,
K359p Koersel,
K278p Lommel,
L312p Neerpelt,
K357p Paal,
L354p Wijchmaal),
de eeg slepen:
dǝ ē̜x šlęi̯pǝ (L432p Susteren),
dreeg [eggen]:
drē̜x (L286p Hamont),
dręi̯x (L246p Horst, ...
L269a Hout-Blerick,
L248p Lottum,
L270p Tegelen,
L289p Weert),
half scherp [eggen]:
ha.lǝfsxɛ.rǝp (Q002p Hasselt),
half slepens [eggen]:
hálǝf slē̜.pǝs (K357p Paal),
half sleur[eggen]:
halǝf slø̜i̯ǝr[eggen] (K314p Kwaadmechelen),
het achterste voor [eggen]:
t axtǝrstǝ vø̜r (L317p Bocholt),
t˱ ɛxtǝrstǝ vē̜r (L360p Bree, ...
L366p Gruitrode,
L367p Neerglabbeek),
ǝt ɛ̄(x)stǝ vø̜r (Q162p Tongeren),
licht [eggen]:
līǝt (Q121c Bleijerheide),
locht [eggen]:
lox (L270p Tegelen),
locht derover gaan:
lo ̝xt ˲dǝrø̄vǝr gǭǝ (Q033p Oirsbeek),
locht slepen:
lǫxt slęi̯pǝ (L321p Neeritter),
lochteweg [eggen]:
lǫx˱ǝwɛx (Q192p Margraten),
met de botte kant [eggen]:
mǝt ˲dǝ bǫtǝ kant (L360p Bree, ...
L364p Meeuwen),
met de eeg andersom [eggen]:
met ˲dǝ ē̜x˱ aŋǝs˱om (L330p Herten),
met de eeg bot derop:
męt ˲d ēx˱ bǫt ˲dǝrǫp (L312p Neerpelt),
met de stompe kant [eggen]:
męt ˲dǝ stompǝ kaŋkt (L266p Sevenum),
met de tanden achteruit [eggen]:
męt ˲dǝ taŋ au̯xtǝrūt (L288a Ospel),
met het stomp van de tanden [eggen]:
męt˱ ǝt stomp ˲van ǝ taŋ (L288p Nederweert),
naar achter [eggen]:
nǫ axtǝr (Q203p Gulpen, ...
Q198a Mesch),
naar achter gericht [eggen]:
nǫ axtǝr gǝrex (Q098p Schimmert),
op terug [eggen]:
ǫp tryk (Q202p Eys, ...
Q157a Overrepen,
Q112z Ten Esschen,
Q178p Val-Meer),
rugwaarts [eggen]:
røxwǭrts (K317p Leopoldsburg),
rø̜kwē̜rts (L434p Limbricht),
rø̜qwars (Q007p Eisden, ...
Q009p Maasmechelen,
Q010p Opgrimbie),
scharren:
šɛrǝ (L290p Panningen),
scherp slepen:
šɛrǝp šlęi̯pǝ (L270p Tegelen),
schou [eggen]:
sxā (P175p Gingelom),
slap [eggen]:
slap (L248p Lottum),
sleep[eggen]:
slē.p[eggen] (K360p Heusden, ...
K361p Zolder),
slē̜p[eggen] (K359p Koersel),
slepen:
[slepen] (L282p Achel, ...
P120p Alken,
L324p Baexem,
K358p Beringen,
P176b Bevingen,
L269p Blerick,
L331b Boukoul,
L320a Ell,
Q003p Genk,
L164p Gennep,
L322p Haelen,
L291p Helden,
L330p Herten,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
L269a Hout-Blerick,
L414p Houthalen,
L316p Kaulille,
L369p Kinrooi,
Q074p Kortessem,
L422p Lanklaar,
L289b Leuken,
P047p Loksbergen,
L372p Maaseik,
L332p Maasniel,
L364p Meeuwen,
L265p Meijel,
L383p Melick,
P176a Melveren,
Q196p Mheer,
P214p Montenaken,
L294p Neer,
L312p Neerpelt,
L322a Nunhem,
L371p Ophoven,
L415p Opoeteren,
L387p Posterholt,
L313p Sint Huibrechts Lille,
P176p Sint-Truiden,
L318p Stramproy,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L268p Velden,
L271p Venlo,
Q112p Voerendaal,
P211p Waasmont,
P044p Zelem,
P177p Zepperen,
K361p Zolder),
sleur[eggen]:
slø̄r[eggen] (K318p Berverlo, ...
K317a Kerkhoven,
K314p Kwaadmechelen,
K315p Oostham),
slø̜i̯ǝr[eggen] (K315p Oostham, ...
K353p Tessenderlo),
sleuren:
slø̄rǝ (P045p Meldert, ...
K353p Tessenderlo),
slø̜̄rǝ (K353p Tessenderlo),
slopen:
[slopen] (Q077p Hoeselt
[(minder gebruikt dan stuiken)]
, ...
Q157a Overrepen,
Q178p Val-Meer),
stomp [eggen]:
sto.mp (L317p Bocholt),
stomp (L269b Boekend),
štōmp (Q222p Vaals),
stuik[eggen]:
stø̜̄k[eggen] (P058p Stevoort, ...
P044p Zelem),
stø̜i̯k[eggen] (P046p Linkhout),
stǭ.k[eggen] (P051p Lummen, ...
P056p Stokrooie),
stǭ.k˱[eggen] (L414p Houthalen, ...
Q001p Zonhoven),
stǭk[eggen] (K361p Zolder),
stuiken:
stau̯.kǝ (Q077p Hoeselt),
stãkǝ (P219p Jeuk),
stuiken (P054p Spalbeek),
stukǝ (Q009p Maasmechelen),
stái̯.kǝ (Q162p Tongeren),
stø̜̄.kǝ (P120p Alken, ...
Q002p Hasselt,
P118p Kozen,
P177a Ordingen,
P058p Stevoort,
P118a Wijer),
stø̜̄i̯kǝ (P222p Opheers),
stø̜̄kǝ (P049p Donk, ...
P048p Halen,
P050p Herk-de-Stad,
P107a Rummen,
P044p Zelem),
stā.kǝ (P214p Montenaken),
stākǝ (P179p Aalst, ...
P218p Borlo,
P178p Brustem,
P182p Buvingen,
P115p Duras,
P175p Gingelom,
P173p Halmaal,
P180p Kerkom,
P176a Melveren,
P176p Sint-Truiden,
P174p Velm,
P172p Wilderen),
stō ̞.kǝ (P195p Gutschoven, ...
Q165p Hopmaal),
stō.kǝ (Q089p Martenslinde),
stōǝ.kǝ (P192p Voort),
stő̜̄.kǝ (P053p Berbroek, ...
P052p Schulen,
P177p Zepperen),
stő̜̄u̯kǝ (P224p Boekhout, ...
P119p Sint-Lambrechts-Herk),
stő̜u̯.kǝ (Q002a Godschei),
stǫ ̞u̯.kǝ (Q167p Koninksem, ...
Q155p Werm),
stǫu̯.kǝ (Q083p Bilzen, ...
P220p Mechelen-Bovelingen),
stǫu̯kǝ (Q158a Henis),
stǭ.kǝ (P187p Berlingen, ...
Q072p Beverst,
Q160p Bommershoven,
Q156p Borgloon,
Q159p Broekom,
Q071p Diepenbeek,
P186p Gelinden,
Q002a Godschei,
Q153p Gors-Opleeuw,
P184p Groot-Gelmen,
Q079p Guigoven,
P197p Heers,
Q164p Heks,
P188p Hoepertingen,
Q157p Jesseren,
P055p Kermt,
Q152p Kerniel,
Q074p Kortessem,
P057p Kuringen,
Q157a Overrepen,
Q161p Piringen,
Q076p Romershoven,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
Q162p Tongeren,
P121p Ulbeek,
Q080p Vliermaal,
Q075p Vliermaalroot,
Q078p Wellen,
Q073p Wimmertingen,
Q079a Wintershoven),
stǭu̯.kǝ (P223p Rukkelingen-Loon),
stǭu̯kǝ (Q072p Beverst),
stɛ̄.kǝ (P117p Nieuwerkerken),
stɛ̄kǝ (P113p Binderveld),
ten achterste voren [eggen]:
dǝn ax(t)ǝrstǝ vø̜rǝ (L115p Mook),
tǝn ɛxtǝrstǝ vø̄rǝ (L192a Siebengewald),
terug [eggen]:
t(ǝ)ryk (Q117a Waubach),
tryk (Q111p Klimmen, ...
Q111q Ransdaal),
trȳk (Q113p Heerlen),
trøk (L295p Baarlo, ...
Q193p Gronsveld,
Q113p Heerlen,
Q111p Klimmen,
Q197p Noorbeek,
Q036p Nuth,
Q035a Rumpen,
Q197a Terlinden,
Q112b Ubachsberg),
trøx (L215p Blitterswijck),
trø̜k (L426p Buchten, ...
L329p Roermond,
L289p Weert),
tsǝrøk (Q121c Bleijerheide, ...
Q211p Bocholtz),
teruggerwaarts [eggen]:
trøgǝrwás (Q188p Kanne),
trø̜gǝrwarts (Q096c Neerharen),
trø̜gǝrwats (Q188p Kanne, ...
Q177p Millen,
Q182p Nerem,
Q172p Vroenhoven),
trø̜gǝrwǭrts (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
trø̜qǝ(r)wɛrs (Q187p Sint Pieter),
trɛgǝrwats (Q086p Eigenbilzen, ...
Q094p Hees,
Q174p Herderen,
Q093p Rosmeer,
Q178p Val-Meer,
Q171p Vlijtingen,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
teruggerwaarts varen:
trɛgǝrwats ˲vǭǝ.rǝ (Q175p Riemst),
terugop [eggen]:
trøqǫp (Q019p Beek, ...
Q033p Oirsbeek,
Q098p Schimmert,
Q112z Ten Esschen,
Q097p Ulestraten,
Q014p Urmond),
teruguit [eggen]:
trø̜qūt (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
terugwaarts [eggen]:
terugwaarts [eggen] (Q092p Kleine-Spouwen),
trykwars (Q011p Boorsem, ...
Q012p Rekem),
trykwats (Q088p Lanaken),
trykǝš (Q111p Klimmen),
tryqwars (L424p Meeswijk),
tryqwárs (Q013p Uikhoven),
tryqǝrš (Q101p Valkenburg),
trøkwars (Q018p Geulle),
trøkwarts (Q022p Munstergeleen, ...
Q099q Rothem),
trøkwats (Q033p Oirsbeek),
trøkwaš (Q019a Neerbeek),
trøkwārts (Q018p Geulle, ...
Q028p Jabeek,
Q099q Rothem,
Q015p Stein),
trøkwē̜rs (Q019p Beek),
trøkwɛ ̝rts (Q035p Brunssum, ...
Q117p Nieuwenhagen),
trøqwars (L419p Elen),
trø̜kwarts (Q020p Sittard),
trø̜kwaš (L430p Einighausen),
trø̜kwārts (L429a Berg, ...
L426p Buchten),
trø̜kwās (L428p Born),
trø̜kwē̜rs (L426z Holtum),
trø̜kwē̜rts (Q020p Sittard, ...
Q096d Smeermaas),
trē̜qwars (L422p Lanklaar, ...
Q006p Leut,
L424p Meeswijk,
L423p Stokkem,
Q008p Vucht),
trē̜qwārs (L421p Dilsen, ...
L422p Lanklaar),
tręgwats (Q091p Veldwezelt),
trękwats (Q087p Gellik),
tsǝry ̞kwats (Q116p Simpelveld),
van achter [eggen]:
van axtǝr (L419p Elen, ...
L322p Haelen,
L328p Heel,
Q187a Heugem,
L370p Kessenich,
L289b Leuken,
L377p Maasbracht,
L372p Maaseik,
L319p Molenbeersel,
L420p Rotem),
van terug [eggen]:
va trøk (Q204a Mechelen),
van tryk (Q198a Mesch),
van trȳk (Q193a Eckelrade, ...
Q192p Margraten,
Q204a Mechelen,
Q198b Oost-Maarland),
van trøk (Q194p Rijckholt),
van trø̜k (Q191p Cadier),
vān trøk (Q193p Gronsveld, ...
Q198b Oost-Maarland),
van terugge [eggen]:
van trøqǝ (Q198p Eijsden),
vān trȳgǝ (Q198b Oost-Maarland),
van terugwaarts [eggen]:
van trøkwē̜rts (L429p Guttecoven)
|
Werken met een eg die "bot" is aangespannen. De eg wordt aan een zodanig punt voortgetrokken dat de tanden schuin naar achteren wijzen en bijgevolg slechts oppervlakkig door de grond gaan. Zie afb. 70. De termen zijn vooral van toepassing op het werk met de oude houten eg die schuingeplaatste tanden had. In plaatsen waar men gezien de grondsoort verschillend egwerk met dezelfde eg kon verrichten en men uitsluitend of voornamelijk bot egde om het gezaaide graan in de grond te werken, kan voor "bot eggen" dezelfde term in gebruik zijn (geweest) als voor "eggen na het zaaien". Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten zie men de toelichting bij het lemma ''eggen''. Voor andere (...)-varianten dan ''eggen'' zij verwezen naar het lemma ''slepen''. [JG 1a + 1b+ 1c + 2c; N 11, 82; N 11A, 173b; NP, 16a; monogr.]
I-2
|